“Viool, cello en contrabas zetten (…) een intiem lamento in, begeleid door zacht geroffel van de slagwerkers. Extatisch draait Van Vledder zich vervolgens naar ons toe: hij geniet van zijn macht en met in elke hand een baton lijkt hij ook ons te willen dirigeren. Dat de musici achter hem enigszins uit de pas lopen met zijn weidse gebaren zal een constante blijken in de voorstelling, een rake muzikale verbeelding van hun onderhuids smeulende verzet.” (Theaterkrant)
met: Xander van Vledder – singing actor Kitty Lai – soprano, violin Amber Docters van Leeuwen – cello Vasilis Stefanopoulos – double bass HIIIT (Slagwerk Den Haag) (percussion) Pepe Garcia Mei-Yi Lee João Brito
muziek: Huba de Graaff regie: Marien Jongewaard dramaturgie: Marijn van der Jagt adviezen: Erik-Ward Geerlings
klankregie: Nina Kraszewska / Arjan van Asselt scenografie/licht: Bogi Bakker kostuums: Leila El Alaoui & Dewi Barend video: Chadim M’Bodji
beeld: Emmy Visser foto-beeld: Bowie Verschuuren publictiteit: Lonneke van Eden productie: Keshia Emke zakelijke leiding: Jasper Hupkens
Geweld en Vibrato: Deze opera gaat over ‘kolonialisme‘: over de eigen superioriteit en de inferioriteit van de ander. Over niet-luisteren naar die inferieure ‘anderen’, insecten zijn het, je kan ze net zo goed gelijk vermorzelen.
Componist Huba de Graaff vond in de nalatenschap van haar ouders brieven en foto’s van haar oom van moederskant die vocht in Indonesië voor het Nederlandse leger. In scherp contrast staan alle documenten die ze aantrof bij haar Indo-opa van vaderskant. Hij bleek bevriend te zijn geweest met leden van het Indonesisch anti-koloniale verzet.
Een Nederlandse militair dirigeert in de binnenlanden van Indonesië een orkestje. De musicerende ‘inlanders’ werken niet echt mee, en er komen steeds meer hinderlijke insecten. Opgezweept door de historische toespraken van generaal Spoor en premier Beel escaleert het geheel tot een uitbarsting van grensoverschrijdend vibrato en theatraal geweld.
Een onorthodoxe opera, waarin het fenomeen ‘vibrato’ als metafoor voor het geweld van de westerse expansiedrift wordt ingezet: overdonderend en geforceerd grensoverschrijdend vibrato. De essentie van muziek-maken is: naar elkaar luisteren en mee-resoneren, maar dat gaat nauwelijks wanneer je keihard overal overheen balkt met grensoverschrijdend vibrato dat veel te veel ruimte inneemt.
Roestam EffendiMain theme, composed by Huba’s grandfather in 1929Oom JaapGrandfather as a funny ‘monkey’Grandfather with Indonesian anti-colonialism friends
Huba playing violin as a child with her Indonesian grandfather. “He had the kindest, most peaceful vibrato I know.”
Generaal Spoor: “Hoe moeten wij onze taak volbrengen? Hoe? Op de ons eigen Nederlandse wijze: met matiging, met menselijkheid en met humor.”
General Spoor: “How should we accomplish our task? How? In our own Dutch way: with moderation, with humanity and with humor.”
“The colonist keeps the colonized in a state of rage, which he prevents from boiling over. The colonized are caught in the tightly knit web of colonialism. But we have seen how on the inside the colonist achieves only a pseudo-petrification. The muscular tension of the colonized periodically erupts into bloody fighting between tribes, clans and individuals.”
…”a constant muscular tonus. It is a known fact that under certain emotional circumstances an obstacle actually escalates action.“ … “The muscles of the colonized are always tensed.”
Tegelijkertijd met het uitbreiden van het muzikale klank-ideaal in Europa (zo rond de 17e eeuw) waarbij het barokorkestje uitdijde tot het mega-symfonie-orkest zoals we nu nog kennen, begon men vanuit het Westen ook territoriaal uit te breiden en met extreme expansiezucht nieuwe gebieden te veroveren en leeg te roven. ‘Vibrato’ werd niet alleen als expressiemiddel ontwikkeld, maar vooral als een techniek om het volume en de impact te vergroten. Maar…wanneer je heel hard ‘vibreert’ kan je een ander helemaal niet horen, kán je helemaal niet naar een ander luisteren.
Wereldmuseum X O.Zondag 19 mei organiseert Wereldmuseum Rotterdam, speciaal voor de bezoekers van Geweld & Vibrato, een rondleiding door de tijdelijk tentoonstelling Kolonialisme en Rotterdam. Tijden: 11.30u, 13.00u of 14.30u, duur rondleiding: 60 min, prijs: €8 (Op vertoon van je O. ticket voor Geweld & Vibrato). Klik hier om een ticket te kopen voor een van de rondleidingen.
Ook is het mogelijk om met 50% korting het Wereldmuseum en de tentoonstellingen zelfstandig te bezoeken t/m 3 november 2024, op vertoon van je O. ticket voor Geweld & Vibrato.
Inleiding Geweld & Vibrato: donderdag 23 mei – 19:30 uurVoorafgaand aan de voorstelling op 23 mei gaan de makers van deze bijzondere opera in gesprek met tentoonstellingsmaker van het Wereldmuseum Rotterdam: Maria Rey-Lamslag. Een gesprek over hoe je als maker omgaat met nog bestaande scheve machtsverhoudingen uit het koloniale verleden en de blik waarmee je werkt.
This opera is about ‘colonialism’: about one’s own superiority and the inferiority of others. The essence of making music is: listening to each other and resonating, but that is hardly possible when you are vibrating loudly over everything: ‘transgressive’, territorially expansive vibrato, that takes up far too much space.
Composer Huba de Graaff found letters and photos in her parents’ estate from her uncle who fought in Indonesia for the Dutch army. In sharp contrast are all the documents she found with her Indonesian grandfather on her father’s side. He turned out to have been friends with members of the Indonesian anti-colonial resistance.
Synopsis: Jaap, a Dutch soldier conducts his orchestra with some prisoners in Indonesia during the colonial war. The music-making ‘natives’ do not really cooperate, and many annoying insects fly around. Encouraged by the historic speeches of General Spoor and Prime Minister Beel, the whole ‘concert’ escalates into an eruption of boundary violating vibrato and theatrical violence.
An unorthodox opera in which the phenomenon of ‘vibrato’ is used as a metaphor for the violence of Western expansionism.
The lyrics are by Dutch author Multatuli, from the ‘Max Havelaar‘, as well as by the Indonesian politician Sutan Sjahrir. In between Jaap’s effort to conduct and sing the radio constantly interferes, with shocking Dutch speeches which were broadcasted during this notorious and extremely violent war.
From ‘Max Havelaar: Or the Coffee Auctions of a Dutch Trading Company’ by Multatuli Saïdjah’s song (from the Saïdjah and Adinda – story)
I know not where I will die. I saw the great sea on the South shore, where I was with my father to make salt. If I die at sea, my body will be thrown in the deep water, and there will be sharks. They shall swim around my body and ask: who will devour the body that sinks there in the water? I shall not hear it.
I know not where I will die. I saw the burning house of Pa-ansoe, which he had set ablaze himself, because he was mata-glap. If I die in a burning house, glowing pieces of wood will fall on my body. And outside people will shout and throw water to kill the fire. I shall not hear it.
I know not where I will die. I saw little Si-oenah who fell from a klappa tree, when he picked a klappa for his mother. If I fall from a klappa tree, I will be dead on the ground, in the bushes, like Si-oenah. My mother shall not weep, for she is dead. But others will shout with loud voices: Behold there is Saïdjah! I shall not hear it.
I know not where I will die. I saw the body of Pa-lisoe, who died of age, for his hair was white. If I die of age, with white hair, wailing women will stand around my body. And they shall weep, just like the wailing women at Pa-lisoe’s body. And the little children will weep, very loud. I shall not hear it.
I know not where I will die. I saw many in Badoer, who had died. They were clothed in a white shroud and buried in the ground. If I die in Badoer, I shall be buried out of the dessah, on the East hill, where the grass is high, Adinda will pass there, and the edge of her sarong will softly brush the grass. I shall hear it.
Jaap zingt en dirigeert zijn eigen opera, op tekst van Multatuli’s beroemde gedicht van Saïdjah, uit de Max Havelaar. ‘Adinda’ zingt tekst van Soetan Sjahrir, uit ‘Onze Strijd’. Ondertussen schalt minister president Beel uit de radio, en wordt Jaap opgeroepen door generaal Spoor om vooral méér inlanders te doden dan hij gevangen kan nemen.
PERS:
Theaterkrant – Thea Derks “Schurende strijkers en beukende percussionisten spelen indrukwekkende aanklacht tegen kolonialisme”
“Viool, cello en contrabas zetten (…) een intiem lamento in, begeleid door zacht geroffel van de slagwerkers. Extatisch draait Van Vledder zich vervolgens naar ons toe: hij geniet van zijn macht en met in elke hand een baton lijkt hij ook ons te willen dirigeren. Dat de musici achter hem enigszins uit de pas lopen met zijn weidse gebaren zal een constante blijken in de voorstelling, een rake muzikale verbeelding van hun onderhuids smeulende verzet.” (…) “Op de laatste frase duikt haar stem ónder haar allerlaagste register en verwordt tot een onverstaanbaar gegrom, een verklanking van het niet-gehoord-worden van de inheemse bevolking.” (…) “Vanuit een ouderwetse radio klinkt een krakerige opname van Opperbevelhebber Spoor uit 1946, waar de diepe minachting voor de inheemse bevolking vanaf spat.” (…)
“Geweld en Vibrato eindigt met een oorverdovende kakofonie van schurende strijkers en woest beukende percussionisten. Slagwerker Pepe Garcia zet het geheel stil met een hengst op de immense tamtam, waarna alleen de strijkers doorspelen. Die produceren enkel nog knarsende geluiden, terwijl Van Vledder instrumenten afpakt en in een kist stopt met het opschrift ‘Wereldmuseum Rotterdam’ – waar op dit moment de tentoonstelling Kolonialisme in Rotterdam te zien is.” …voortdurend aanrollende golven van muzikale en emotionele climaxen…
… een indringende aanklacht tegen het kolonialisme…
De Wereld van Willem (nr.126) MEI 2024:
“Vraag me niet waarom, maar ik heb al jaren een enorm zwak voor componiste Huba de Graaff. Is ‘t haar onconventionele aanpak, is het het feit dat een cello steevast een centrale rol speelt of is het de thematiek van haar voorstellingen? In “Geweld & Vibrato” zijn het de politionele acties in Indonesië, vijfenzeventig jaar geleden, die haar inspireerden voor een mini-opera. Met drie leden van slagwerk-collectief HIIIT, drie strijkers en acteur/zanger Xander van Vledder verbeeldt ze de gekte van een oorlog die al bij voorbaat verloren is. Een uur lang horen we een fenomenale reeks waanzin-aria’s die De Graaff voor Van Vledder – die de koloniale macht vertegenwoordigt – bedacht heeft en dat is ronduit verpletterend. In een regie van Marien Jongewaard en wie zijn werk kent, weet dat waanzin hier ook écht waanzinnig is. De koloniaal drilt als dirigent zijn orkestje, een mooie metafoor, maar als het verlies duidelijk wordt gaan hun instrumenten met frisse tegenzin in een doos met als opschrift ‘Wereld-museum’. Inpakken en wegwezen is het beeld dat Huba de Graaff daarmee schetst en dat is aanzienlijk helderder dan alle discussies die de afgelopen driekwart eeuw over de kwestie hebben plaatsgevonden. Een ijzersterke voorstelling.” [****о] (Willem Bruring)
